Kunnen duurzaamheid & voeding wel samen gaan?
Op de regenachtige 3de dinsdag van oktober reed ik in mijn Twingootje richting de Bibliotheek van Assen om daar samen met een live-verbinding via Skype met Rob Baan een lezing te geven over “Voeding & Duurzaamheid”. Kun je duurzaamheid proeven? Bestaat duurzame voeding überhaupt wel? En waar moet je op letten bij het boodschappen doen? Wat zijn de nieuwste trends? Allemaal vragen waarop ik zo goed mogelijk een antwoord heb kunnen geven, zodat de deelnemers thuis praktisch aan de slag konden gaan!
Klik op het filmpje hieronder voor een korte samenvatting van de avond:
Dat het allemaal niet zo gemakkelijk ligt, kun je onder andere zien in dit duidelijke voorbeeldfilmpje
Fake, onecht, onwaar en ongezond zijn uit. De succesvolle bedrijven zijn transparant, open, eerlijk, integer, inspirationeel en hebben een goed en mooi verhaal. Daarbij is het woordje ‘duurzaamheid’ ook erg populair.
In 1987 is hier voor het eerst een definitie voor gekomen: “Duurzame voedselpatronen zijn voedselpatronen met een lage milieu- belasting, die bijdragen aan voedselveiligheid en -gezondheid voor de huidige en toekomstige generaties”. Met andere woorden; respect voor mens, dier en milieu.
* Mens – gezond oud worden, voedselveiligheid, arbeidsomstandigheden en eerlijke handel
* Dier – gezondheid en welzijn
* Milieu en klimaat – productieprocessen, vermesting, verzuring, ontbossing, watergebruik, energieverbruik/CO2, grondverarming/vervuiling, distributie, verlies biodiversiteit/overbevissing, pesticiden, voedselverspilling, opraken fossiele brandstoffen en afvalverwerking
Een aantal (schokkende) feiten
* De wereldbevolking gaat tot 2050 met 33% groeien
* Hongersnood voorkomen = 70% extra voedsel nodig
* Bijna 1 miljard mensen leven van <1 dollar per dag
* Voedselproductie kost: 75% vers water, 30% ijsvrij land, 25% van alle energie (1/3de klimaatbelasting)
* 0,9 hectare p.p. beschikbaar: 2,1 hectare p.p. in gebruik
* Per seconde verdwijnen er zo’n 10.000 plastic flesjes in de zee
* Voedselverspilling: 120 kilo / 300 € per gezin per jaar = 1,3 miljard ton per jaar wereldwijd
* Nederlandse consumenten (2,5 miljard euro) + industrie (2,5 miljard euro) = 5 miljard
* 20% voedsel verdwijnt in de prullenbak, waarvan 25% groente en fruit
* 1 kilo appels kost 700 liter water
* 1 kilo rundvlees kost 10 kilo veevoer en 15.000 liter water
* 1 appel uit Nieuw Zeeland ≠ 230 appels uit Nederland (CO2)
* Jaarlijks wordt er 3 miljoen hectare bos gekapt
* Jouw gemiddelde warme maaltijd kost 2,1 – 2,6 kg aan broeikasgassen
* Per kilo eten ≠ 20 km rijden met een zuinige auto ≠ met het wassen, drogen en verlichten van 1 heel huishouden per dag
* 2014: 7% marktaandeel duurzame voeding consumentbestedingen
Nederland heeft een unieke positie om hier een verandering in te brengen:
We leven in een kenniseconomie; onze grote Universiteiten hebben internationaal invloed. Daarnaast hebben we een rijk innovatief bedrijfsleven; onze agrofoodketen is de op 1-na grootste exporteur van agrarische producten en de grootste leverancier van uitgangsmateriaal (meer productie dan consumptie).
Op verschillende gebieden kunnen we aan de slag gaan
De overheid
* Nederland moet over 34 jaar een volledig ‘circulaire’ kringloopeconomie zijn. Het begrip ‘afval’ zou dan eigenlijk niet meer moeten bestaan
* Meer subsidies voor experimenten, innoverende initiatieven, productieconcepten, technologieën
* In 2015: 130 duurzaamheidsprojecten ingediend; 30 gehonoreerd (geldtekort)
* Biologische en gangbare voedselketens naar elkaar toe helpen groeien
* Vanuit verbondenheid handelen: artsen, diëtisten, chefkoks, landbouwers, primaire producenten (gemoderniseerde opleidingen)
* Lange-termijn-denken stimuleren; meerwaarde laten inzien (vullen à voeden) – goede informatieverstrekking: duidelijke definities en handvaten bieden
* Ordening & transparantie in de voedselketen
* Regelgeving opnieuw bekijken: elkaar tegenwerkende wetgeving op productniveau wegnemen
* Sociale normen ombuigen naar duurzaamheid (onderdeel onderwijs)
* Het efficiënter maken van het gebruik van ruimte, water, energie en transport met daarbij verbetering van het welzijn van mens en dier
* Duurzamer gebruik van grondstoffen waardoor de bodemvruchtbaarheid en de biodiversiteit verbeteren voedselverspilling & overconsumptie inperken
* Nieuw landelijk afvalscheidingssysteem
–> 2/3de van de Nederlandse bevolking wil wel; als het gemakkelijk en duidelijk is!
Supermarkten & voedselproducenten
* Betere regelgeving
* Duurzame verpakkingen / afval
* Eenduidige keurmerken / herkenbaarheid (er zijn meer dan 460 verschillende keurmerken!)
* THT en TGT + bewaaradviezen op verpakking (scheelt 14 kilo voedselverspilling p.p.!)
* Meer controle/eisen op duurzaamheid leveranciers
* Meer gezondheidsbevorderende producten
* Transport duurzamer inrichten
* Klanten informeren over duurzaamheid
* Activiteiten gezondheidsbevordering medewerkers
* Geen zaken doen met landen waar mensenrechten worden geschonden
Wij als consumenten
* Actief een bewuste, gezondere en duurzamer voedingspatroon aanleren
* Lokaal smullen en daarmee de weg verkorten naar je bord
Tips: de groentekrat, rechstreex, okvlees.nl of een eigen moestuintje
* Seizoensgebonden eten
Tips: de groente- en fruitkalender en recepten4seizoenen.be
* Bio-logisch
* Fairtrade
* Plant-aardiger
Tips: eet eens wat vaker vegetarisch, kies voor falafel, algen, noten, granen, peulvruchten, schimmels (paddenstoelen/quorn), zeewieren (500 eetbare soorten), algen en insecten (2000 eetbare soorten)
* Restjes gebruiken
Tips: kliekipedia.nl en gebruik ze in smoothies/juices, soepen, salades, roerbak, omeletten, groentetaart etc.
* Afval netjes scheiden
Hoe we in de toekomst de wereld kunnen gaan voeden?
* Akkerbouw op zee: fyto-plankton & zeesla/wier
* Verse groente uit de stads’fabriek’ –> Ecopolissen & Polydomen (interessant om even te checken)
–> verticale landbouw / eco-systeempjes / plantkrabbers / kantoorgebouwen
–> Een stad kan zo met een minimum aan transportkosten in eigen voedsel voorzien
* Plantlabs / zuinige led-verlichting (vb: Koppert Cress)
* Insecten
* Vlees uit de fabriek
Kijktip: BEFORE THE FLOOD; een pas uitgekomen documentaire met medewerking van Leonardo di Caprio die 2 jaar lang op verschillende plekken op de wereld heeft gekeken naar de gevolgen van onze levensstijl en heeft gepraat met veel verschillende partijen om te zoeken naar oplossingen. Een inspirerend avondje op de bank!
“The only thing we can do is control what we do next; how we live our lives, what we consume and how we get involved in the change”
“Once people come out of the fog of confusion, realistically see the threat and will be informed about the best actions they can take, they will do it”
